نووسینی دۆستۆیڤسكی
وەرگێڕانی لە فارسییەوە: ڕەووف بێگەرد
لە پانتایی رۆشنبیری كوردیدا، ناوی دۆستۆیڤسكی، ناوێكێ دیارو ناسراوەو گەلێك لە شاكارەكانی كراون بە كوردی. ئاشكرایە دۆستۆیڤسكی (1821- 1882) یەكێكە لە گەورەترین نووسەرانی یەكێتی سۆڤیەتی جاران و یەكێكە لە باشترین ڕۆماننوسەكانی جیهان، بە شێوەیەك كاریگەری ئەم نووسەرە لەسەر ئەدەبی سەدەی بیستەم، كاریگەرییەكی قووڵ و هەمیشەیی بووە. ئەوەی زیاتر ڕۆمانەكانی ئەم كەڵە نووسەرە لەوانی دیكە جیادەكاتەوە، ئەوەیە پاڵەوانەكانی خەڵكانی بێزارن و تا دوا سنووری بێزاری نا ئومێدن و هەمیشە لەسەر لێواری كەوتنن. رۆمانەكانی تێگەیشتنێكی قووڵ لە دەروونی مرۆڤ لەخۆدەگرێت، جگە لەوە رۆمانەكانی شیكردنەوەو راڤەكردنێكی وردو دروستی بارودۆخی سیاسی و كۆمەلایەتی و ڕۆحی ئەو رۆژگارەی روسیا لەخۆدەگرێت.
دۆستۆیڤسكی لەم ڕۆمانەیدا، باس لە جیهانی ناوەوەی مرۆڤێك دەكات كە لەناو كۆمەڵگادا، هیچ جێ و ڕێیەك بۆ خۆی نادۆزێتەوەو تەواو نامۆیە بە دەوروبەری. هەر بۆیە ژیان لە ژێرزەمینێكی تاریك و نسرم و ناخۆشدا بەسەر دەبات، لە كونجێكدا رۆژەكانی تەمەنی دەگوزەرێنێ بە دەگمەن رووناكی تێ دەكەوێت و زیاتر لە گۆڕێك یان قەبوویەكی تاریك دەچێت، وەك لە شوێنی ژیان. ئەم مرۆڤە تەریك و لانەوازو تەنهایە، لەو ژێرزەمینە ئەنگوستە چاوەوە، لەو جێگایەدا كە چاو چاو نابینێت، توڕەیی و ڕق و كینەی خۆی بەسەر سروشت و تەبیعەتی مرۆڤایەتیدا قڵپدەكاتەوە.
كێشە یان راستتر تراژیدیای ئەم بوونەوە كە لەو جێگا تاریكەداو دوور لە بۆن و بەرامەو هەناسەی مرۆڤەكانی دیكە، ژیان دەگوزەرێنێ، ئەوەیە بیر لە دوا رۆژێكی باشترو چاكتر دەكاتەوە، بەڵام لە هەمان كاتدا، دەزانێت و باش لەوە تێگەیشتووە كە ناتوانێت ئەو دوارۆژە رووناكە بەدەست بێنێت و بە كارێكی مەحاڵی تێدەگات ببێت بە خاوەنی ئایندەیەكی گەشتر. تەنانەت خۆشەویستیشی لیزا بۆ پاڵەوانەكە، كە ئەگەری ئەوەی لێدەكرا لەو تاریكستانە بیهێنێتە دەرەوەو بیخاتە بەر پەلكە زێرینەی هەتاو، لەو زوڵمەتە دەریبكات و ژیانێكی خۆشترو كامەرانتری پێ ببەخشێت، كەچی ئەویش لەو كارەیدا شكست دێنێت و بە دڵشكاوی و نامورادییەوە جێیدەهێڵێت. ئەم مرۆڤە یان ئەم بوونەوەرەی ناو رۆمانەكە، هێند بێزارو نائومێدە، تەنانەت هەڵگری هیچ ناوێك نییە و بێ ناوە، خۆشەویستی ئەو كچە ڕەتدەكاتەوە پێی باشە هەر لەو مەنجەنیقە تاریكەدا بمێنێتەوەو دونیای رۆشن نەبینێت. لە راستیدا خوێندنەوەی ئەم رۆمانە چێژێكی تایبەتی هەیە و ناخی مرۆڤێكی تەرك و دوورە پەرێزت بۆ دەردەكەوێت كە پڕە لە كاری دزێو، كارگەلێك لە رابردوودا ئەنجامیداون و ئامادەش نییە دەستبەرداریان بێت.
زمانی وەرگێڕانە كوردییەكە جێگای دەستخۆشی و سوپاسە، قەبارەی كتێبەكە تەنها 238 لاپەڕەی بچووكە، تیراژی 1000 دانەیەو نرخی تەنها 4000 هەزار دینارە.
