شیعری ئەلیکساندەر سێرگێیەڤیچ پوشکین و. لە ڕووسییەوە: شیروان مەحموود محەممەد زریان، ڕووی ئاسمان تاریک دەکات، گێژەڵووکەی بەفر بەهەوادا سوڕدەدات. دەمێک وەک دڕندەیەکی کێویی دەلورێنێ ساتێک وەک کۆرپەیەکی ساوا دەزریکێنێ، زەلی سەربانی پەڕپووتمان دەهەژێنێ، یان وەک میوانێکی درەنگوەختە، زرمە لە پەنجەرەکەمانەوە دێنێ کەلاوەکەمان ، غەمبزوێنە و تاریک ئەی تۆ چیتە، پیرێژنە ئازیزەکەم، بۆ لای پەنجەرەکەوە بێدەنگییت […]
وهرگێڕان و ئامادهكردنی: باوكی ڕهههند نووسین وهك ئهوهی ههندێك لێی تێگهیشتووه، تهنها بریتی نییه له قهڵهم و كاغهز، یان بریتی نییه له بوونی كۆمپیوتهر و پرێنتهر و نووسینگهیهك. ئهوه لهوانهیه ساتهوهختی دهستپێكردنی پرۆسهی نووسین بێت. بهڵام چركهساتی ڕاستهقینهی لهدایكبوونی نووسین، ئهوانه نییه، بهڵكو ئهوانهیه كه نووسهر دهیانخوێنێتهوه و ئهوهی تێیدا دهژی له بچوكترین و سادهترین […]
خستنەڕووی: “مانگی نیوەڕۆ” بەختیار حەمەسوور لەم ساڵانەی دوایدا دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم گرنگییەکی بەرچاویان داوە بە چاپکردنی چیرۆک، ئەمە جێگەی دەست خۆشی و سوپاسە، چونکە لەم هەرێمەدا و بە تایبەت لەو بازنەیەی بە بازنەی چاپ و بڵاوکردنەوە ناسراوە، زۆر کەم هەڵدەکەوێ گرنگی بەو ژانرە بدەن، بە داخەوە ئەم پشتێکردنە هەر ئێمەی نەگرتووەتەوە، بەڵکو لە […]
ئەوەی لێرەدا دەیخوێننەوە بریتییە لە دەقی دواهەمین گفتوگۆی شێرکۆ بێکەس، کە ساڵی ٢٠١٣ لە سێ ژمارەی ڕۆژنامەی ڕەخنەی چاودێردا بڵاو بووەتەوە. قسەکردن لە بارەی ئەم دیمانەیەوە زۆرە، کە من وەک باوە لە ژیانمدا؛ دوا کەوتم و شێرکۆ بێکەسیش لە ناوەڕاستی وەڵامی پرسیارێکدا پێی گوتم (بە خێر بێی تەممەڵ.) بەڵام لەبەر ئەوەی خودی گفتوگۆکەیش دوورودرێژە، بیرەوەریی […]
کۆچی سولەیمان ڕانانی: سەردەم دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، بەردەوامە لە خزمەتە بەرچاوەکانی لە بواری چاپکردنی کتێبدا، کتێبەکان هەمەچەشن و فرەبوارن، ئەدەب و هونەر، فکر و فەلسەفە، مێژوو و ئەفسانە و بوارەکانی دیکەی ڕۆشنبیری، لە ئێستادا دەزگای ناوبراو، گەورەترین بۆشایی لە کتێبخانەی کوردیدا پڕ کردووەتەوە و سەدان سەرچاوەی جۆراوجۆری پێشکەش بە خوێنەر کردووە، بێگومان کتێبەکان […]
هەناسە فەلسەفییەکان ئاوات ئەحمەد سوڵتان دەینوسێت (٢٠) پرسیاری زانستی و پرسیاری فەلسەفی تێلیسی مایلیتۆسی یەکەمین فەیلەسوفە لە مێژووی هزری خۆراواییدا، هاوکات یەکەمین زاناشە، گەلێک داهێنانی زانستیی پێشکەش کردووە، میتۆدی زانستیی بۆ لێکۆڵینەوەکانیی بەکارهێناوە (لەگەڵ خۆشی نەیدەزانی کە وادەکات)، واتە لەناو کایەی سروشتدا کاری کردووە، هاوکات بیری لە کایەی دەرەوەی سروشتیش کردۆتەوەو پرسیاری کردووە: ئەسڵی شتەکان […]
ڕۆشنگەریی وەک سەرەتا خستنەڕووی کتێبی “لەم تیرۆریستە ڕزگارم بکەن!” خوێندنەوەی: سەردەم کتێب و وتارەکانی هاشم ساڵح بە کوردی ڕووبەرێکی بەرینیان داگیر کردووە، هەر لەم سەرەتایەدا دەبێت ئەوە بپرسین زەروورەتی وەرگێڕانی ئایدیاکانی ئەم نووسەرە بۆ دنیای ئێمە چەند گرنگ و پێویستن؟ ئەگەرچی ئەم پرسیارە ڕاستەوخۆ بۆ ئەو وەرگێڕانەیە کە دەقەکانی هاشم ساڵحیان کردووە بە کوردی، بەڵام […]
هەناسە فەلسەفییەکان ئاوات ئەحمەد سوڵتان دەینوسێت (١٩) بیرکردنەوە بێ هانابردن بۆ زمان؟ ئایا شتێکی شیاوە بیربکەینەوە بێ ئەوەی ڕستەو دەستەواژە و وشەکانی زمان بەکاربهێنین؟ ئەمە دەشێت؟ مەبەستم ئەوەیە بپرسم، ئایا بیرکردنەوە دیوێکی دیکەی ئاخاوتنە، یاخود لەگەڵ ئاخاوتندا دوو پرۆسەی لێک جیاوازن و میکانیزمی جیاوازیان هەیە؟ ئایا بیرکردنەوە جۆرێکە لە قسەکردن، یاخود قسەکردن جۆرێکە لە بیرکردنەوە؟ […]
سپینۆزا و تهكفیركردنی هاشم ساڵح له عهرهبییهوه: باوكی ڕهههند 400 ساڵه و تا ئهمڕۆ، بههۆی رهتكردنهوهی دهستهواژهی “گهلی ههڵبژێردراوی یهزدان” فهتوای تهكفیركردن به دوای سپینۆزاوهیه. ئهنجومهنی ئاینی جولهكه له شاری ئهمستردامی هۆڵهنده، له ڕێكهوتی 27 تهموزی ساڵی 1656، فهتوایهكی لاهوتی دژ به سپینۆزا دهركرد، تێیدا به شێوهیهكی فهرمی سپینۆزا به تۆمهتی كوفر و بیدعه و […]
لە ڕەشباوەڕیدا(١) شیعری بەریس پەستەرناک لە ڕووسییەوە: شیروان مەحموود محەممەد کارتۆنێکە بە نارنجێکی سوورەوە(٢) ، ئەو کونجەی ژیانی تیا بەسەردەبەم، خۆ ناچم تا ڕۆژی مەرگم، تا ئەو ڕۆژەی بۆ مەیتخانەم دەبەن، خۆم لەم ژوور و ئەو ژووری ئوتێلەکان هەڵسووم. من لە ڕەشباوەریمدابوو، جارێکی تر لێرە گیرسامەوە کاغەزی دیوارەکان، چەشنی دار بەڕووەکان، قاوەیی داگەڕاوە دەرگاکەش […]
ڕۆمانی مندڵانی هێڵی ئاسن لە بەردەم چەند پرسیارێکدا سازکردنی: سەدرەم لە ماوەی ڕابردوودا، دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، ڕۆمانی (منداڵانی هێڵی ئاسن)ی، چاپ و بڵاو کردەوە، ئەم ڕۆمانە سەر بە دنیای هەرزەکارانە و لەگەڵ ڕووداوە سەرنجڕاکێشەکانیدا، لە کۆمەڵێک گۆشەنیگاوە، ڕەهەندی ئینسانی و پەروەردەیی قووڵی هەیە، ئەم ڕۆمانە لە لایەن نووسەری ئینگلیزی (ئەی نزبیت) نووسراوە و […]
ژیان لەسەر هێڵە پێچاوپێچەکانی قەتار خوێندنەوەی: ڕۆمانی “منداڵانی هێڵی ئاسن” بەختیار حەمەسوور ئەدەبیاتی گەنجان لە ڕووی گرنگی و بایەخپێدانەوە، هیچی کەمتر نییە لە ئەدەبیاتی گەوران، ئەم ئەدەبیاتە لەگەڵ ئەوەی بڕیارە توێژێک بدوێنێت و لەگەڵ ئەوان بپەیڤێت، بەڵام هاوکات دەتوانێت ئەدەبیاتێکی گشتیش بێت و بۆ سەرجەم تەمەنەکان دەست بدات. ئەم ئەدەبیاتە، مەبەست لە ئەدەبیاتی گەنجانە، لە […]
ئیسماعیل كاداری “كاندیده درێژخایهنهكهی نۆبڵ” كۆچی دوایی كرد و ئهو خهڵاتهی ههر وهرنهگرت. وهرگێڕان و ئامادهكردنی له عهرهبییهوه: باوكی ڕهههند بهرهبەیانی ڕۆژی دوو شهممهی ڕابردوو 1ی تهموزی 2024، به گوێرهی ههواڵی ئاژانسی فرانس پرێس و دهزگای بڵاوكردنهوهی بهرههمهكانی و یهكێك له نهخۆشخانهكان، نووسهری بهناوبانگی ئهلبانی و سیمبوله ههره دیار و گهورهكهی ئهو وڵاته ئیسماعیل كاداری […]
ڕۆمانی کانڤاسە سپییەکە لە وتووێژێکدا ئامادەکردنی: ئیدریس عەلی ڕۆمانی کانڤاسە سپییەکە، بەرهەمێکی چاپکراوی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەمە، خانمە نووسەر و شێوەکاری هۆڵندی (سێلما پێرمێنتێر) نووسیویەتی و لە لایەن برای شێوەکار (عومەر ڕەسوڵ) بە شێوەیەکی جوان و سەرنجڕاکێش، لە زمانی هۆڵندییەوە وەرگێڕدراوەتە سەر زمانی کوردی، ئەم ڕۆمانە سەر بە ئەدەبیاتی گەنجانە و ڕەهەندێکی قووڵی پەروەردەیی […]
شار و لێشاوی کەرکەدەنەکان خستنەڕووی شانۆنامەی “کەرکەدەن” خوێندنەوەی: سەردەم لە پاش دووەمین جەنگی جیهانی لە ئەورووپا، سەرجەم جومگە ئەدەبی و هونەرییەکان لە بنەڕەتەوە گۆڕانێکی ڕیشەییان تێدا ڕوویدا، ئەم گۆڕانە لە دوو ئاستدا خۆی بەیان کرد، ئاستی یەکەمیان لە ناوەڕۆکدا، ئاستی دووەم لە فۆرمدا. لەگەڵ ئەوەشدا زۆر گرووپ و دەستەی نوێ سەریان هەڵدا، هەریەک لەمانە بە […]
ئیمانوێل كانت… كتێبهكان نهخشهی فیكری مرۆڤایهتیان گۆڕی 300ساڵ بهسهر لهدایكبوونی فهیلهسوفی بهناوبانگی ئهڵمانیا تێدهپهڕێت هاشم ساڵح له عهرهبییهوه: باوكی ڕهههند ئهڵمانیا لهم ساڵدا، یادی تێپهڕبوونی 300 ساڵ بهسهر لهدایكبوونی بیریاره مهزنهكهی: ئیمانوێل كانت دهكاتهوه. بهڵام ئایا كانت له هیگڵ مهزنتر بوو؟ ههردووكیان مهزن بوون. بهم بۆنهیهوه له سهرانسهری وڵاتدا، پێشهنگا و رێكخستنی كۆڕ و سیمینار […]
ئاههنگی كتێب له پێشانگای ڕیبات چاوخشاندنێك به بهرههمه نوێیهكهی جیل كێبل و ئهمین مهعلوف هاشم ساڵح له عهرهبییهوه: باوكی ڕهههند پێش ئهوهی بڕۆیته ناو پێشانگای كتێبهكهوه، باخچه قهشهنگ و فراوانهكانی حهسهنی دووهم پێشوازیت لێدهكات. ئهوانه له باخچه ههره جوان و دڵگیرهكانی جیهانن، ههندێكجار كه به ناویدا دهگهڕێیت و پیاسه دهكهیت، وا دهزانیت بهناو بهههشتدا گوزهر […]
بیرکردنەوەی ڕەخنەیی ڕانانی: سەردەم بابەتی ئەم کتێبە فەلسەفییە و نووسەر و تویژەری بواری فەلسەفە (فارووق ڕەفیق) نووسیویەتی، لە بڵاوکراوەکانی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەمە و لە کتێبفرۆشییەکان بەردەستە. نووسەری ئەم کتێبە کەسێکی دیارە و توێژەرێکە کە بەشێکی زۆری تەمەنی خۆی بۆ لێکۆڵینەوە، خوێندنەوە، لێکدانەوەی فەلسەفە و چەمکە فەلسەفییەکان تەرخان کردووە، بۆ ئەم مەبەستەش جگە لە […]
ڕۆمانی تاوانەکەی کۆلینی لە وتووێژێکی کراوەدا سازکردنی: ئیدریس عەلی ڕۆمانی تاوانەکەی کۆلینی، ڕۆمانێکی ئەڵمانییە و باس لە چەمکی یاسا، تاوان و گیانی تۆڵەکردنەوە دەکات، ڕووداوەکان لە ساتی جەنگی جیهانیدا ڕوویان داوە، ئەم ڕۆمانە لە لایەن نووسەر و وەرگێڕ ئەردەڵان عەبدوڵڵا، بە شێوەیەکی جوان و سەرنجڕاکێش، ڕاستەوخۆ لە زمانی ئەڵمانییەوە وەرگێڕدراوە بۆ سەر زمانی کوردی و […]
نەفرەت لە دەستەیێڤسکی ڕانانی: ئیدریس عەلی ڕۆمانە باشەکان، جگە لە تەکنیک و شێوازی گێڕانەوە و زمان، بە چیرۆک و بابەت، ڕووداو و بەسەرهاتەکانیدا دەناسرێنەوە، ئەو ڕۆمانانەی کە لایەنی چیرۆک و گێڕانەوە، کاراکتەرسازی و ڕووداو تیایاندا زیندوون و نزیکن لە واقیعی سیاسی و کۆمەڵایەتییەوە، پتر ڕۆدەچنە نێو دڵ و دەروونی خوێنەرەوە، چونکە خوێنەر لەو ڕۆمانانەدا، جا […]
وەرزێک لە هەکاری؛ وەرزێک لە دۆزەخ خوێندنەوەی: سەردەم ١/ «تورکە چیاییەکان» ناوێکە بۆ کوردەکانی باکوور، واتە کوردانی تورکیا. کۆماری نوێی تورکیا، لەسەر دەستی کەمالیستەکان بنیاد دەنرێت، کۆمارێکە بە میتۆدی ترساندن و سڕینەوە کاری کردووە و دەکات. پاش ڕووخاندنی دەوڵەتی عوسمانی لە دوای جەنگی جیهانیی یەکەم، تورکیا کەوتە بەردەم ترسی نەمان و پارچە پارچە بوون، بۆیە […]
نزا شیعری ڤالێری یاکەڤلیڤیچ بروسەڤ(١) لە ڕووسییەوە: شیروان مەحموود محەممەد ئەی فریشتەی بێدەنگیی بەخێر! با دەستی پڕ توانات ڕێ لە هاواری گەرووم بگرێت، ساتێک دڵ بە ئازارەوە، لە سینەمدا ڕادەچڵەکێت. ئەی فریشتەی بێدەنگیی بەخێر! بێرە هانام، تا دڵم سەرکەش بێت و شادمان، کاتێک دوژمن هەڵای خۆشیی دەباتە کەشکەڵان. ئەی فریشتەی بێدەنگیی بەخێر! شانازیی […]
هەناسە فەلسەفییەکان ئاوات ئەحمەد سوڵتان دەینوسێت (١٩) بیرکردنەوە بێ هانابردن بۆ زمان؟ ئایا شتێکی شیاوە بیربکەینەوە بێ ئەوەی ڕستەو دەستەواژە و وشەکانی زمان بەکاربهێنین؟ ئەمە دەشێت؟ مەبەستم ئەوەیە بپرسم، ئایا بیرکردنەوە دیوێکی دیکەی ئاخاوتنە، یاخود لەگەڵ ئاخاوتندا دوو پرۆسەی لێک جیاوازن و میکانیزمی جیاوازیان هەیە؟ ئایا بیرکردنەوە جۆرێکە لە قسەکردن، یاخود قسەکردن جۆرێکە لە بیرکردنەوە؟ […]
پێنج شار و دوو یادگە ڕانانی: ئیدریس عەلی دەوترێت شاعیرەکان دوو جار لە دایک دەبن و دوو جار دەژێن، جارێک لەدایکبوون و ژیانی نێو دونیا و چوونە نێو پرۆسەی پەیوەندی و بەرکەوتنەکانەوە، جارێکیش لەدایکبوون لە نێو نووسین و ڕووبەری تێکستەکاندا، لەدایکبوونی یەکەم و هاتنە نێو ژیان ڕێکەوتە و پێشوەختە سروشت بڕیاری لەسەر داوە، هەرچی لەدایکبوونی […]
لە سلێمانی لە ساڵانی ١٩٩٨–١٩٩٩ دامەزراوە. زیاتر لە ١٥٠٠ ناونیشانی کتێب بە زمانی کوردی، عەرەبی و ئینگلیزی چاپ کردووە. لە باشترین کاتەکانی خۆی، هەزارە هاوپەڕی کتێب بە هەوارەکانی تاک بڵاو دەکەوێت و لە ماوەی چەند مانگێكدا دەفرۆشرێت.
