نیگای کۆمەڵناسانە بۆ دابێکی لەمێژینە سەبارەت بە کتێبی “ڕەدووکەوتن لە کوردستاندا” بەختیار حەمەسوور یەکێک لە گرفتە بنچینەییەکانی توێژینەوەی کوردی ئەوەیە، کە کەمترین جار ئاوڕی لە دیاردە و دەرکەوتەکانی ناو کۆمەڵگەی کوردی داوەتەوە، لە پاڵ ئەوەدا ئێمە لێشاوێک لێکۆڵینەوە و نووسین دەبینین بەپێی باسەکانیان کە بەهەند گیراون، دوورن لە مێژوو و کولتووری کوردییەوە، بەڵکوو دیاردە […]
ڕانانی: سەردەم یەکێکی تر لە کتێبە تازە چاپکراوەکانی دەزگای سەردەم بریتییە لە کتێبی (مێژووی دیموکراسی) بابەتی ئەم کتێبە مێژووییە و ڕۆچوونێکی ورد و قووڵە بە ڕەگ و ڕیشەکانی چەمکی دیموکراسیدا، نووسەری ئەم کتێبە (حەسەن بارام)ەو بابەتەکەی بە شێوەی لێکۆڵینەوە نووسیوە، لەم لێکۆڵینەوەیەدا نووسەر هەوڵی داوە لە گۆشەنیگای جیاواز و بە شێوازی بێ گرێ و گۆڵ، […]
چی دەزانم و چۆن دەزانم؟ ئاوات ئەحمەد سوڵتان دەینوسێت قازەکان چ ڕەنگن؟ هەموویان سپین، وا نیە! ئەگەر ڕێکەوتین لەسەر ئەوەی ئەمە دروستە، ئیتر دەبێتە ڕایەکی باو کە هەمووان لەسەری کۆک دەبن. بەڵام ئایا ئەمە گریمانەیەکی ئەوتۆیە کە بتوانین بیکەین بە بناغەی لێکۆڵێنەوەی زانستی. لای هەندێک زانست لەمجۆرە گریمانانەوە دەستپێدەکات. واتە پێشوەخت گریمانەیەک دادەنێت و […]
رۆمانێکی مێژوویی سەبارەت بە شۆڕشی فەرەنسا ڕانانی: سەردەم یەکێکی تر لە کتێبە باش و ناوازەکانی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، بریتییە لە کتێبی (خواوەندەکان تینوون) بابەتی ئەم کتێبە ئەدەبییە و یەکێکە لە بەناوبانگترین ڕۆمانەکانی نووسەر و شاعیر و ڕەخنەگری فەرەنسی (ئەناتۆل فرانس) و لە لایەن یەکێک لە باشترین نووسەر و شرۆڤەکار و وەرگێڕکارەکانی کوردەوە […]
خوێندنەوەی کۆمەڵەچیرۆکی “جوانترین خنکاوی دونیا” خوێندنەوەی: سەردەم ئەمە سەلماوە کە کردەی چیرۆکنووسین کردارێکی سەخت و ئاڵۆزە، ئەوەی کە دەقی چیرۆکێکی سەرکەوتوو لە کەمتر لە نیو سەعاتدا دەخوێنیتەوە، دڵنیابە کاری تاقەتپڕووکێنی چەندین شەو و ڕۆژی نووسەرەکەی بووە. چیرۆک ئەو هونەرەیە کە دەرگیری چڕیی و گوشراوییە، چڕییەک کە دەبێت زەینی نووسەرەکەی و هەڵبەت دواتریش خوێنەرەکەی، لەسەر نوختەیەک […]
ئاوات ئەحمەد سوڵتان دەینوسێت (١) من کێم؟ ئێوارەیەکیان لەگەڵ هاوڕێیەکمدا پیاسەمان دەکرد، لەناکاو پرسیارێک بە مێشکمدا گوزەری کرد، لێم پرسی: تۆ کێێت؟ ئەویش زۆر بە سادەیی وەڵامی دایەوە: “من عیرفان ئەحمەدم”. وتم: “زۆر باشە، من خۆشم ئەمە دەزانم؛ بەڵام گریمان تۆ بەیانی چوویت عەریزەیەکت داو ناوی خۆتت گۆڕی بۆ عێزەدین، ئایا تۆ هەر هەویت، یان […]
فهیلهسوفی سویسری هێرش دهكاته سهر خۆرئاوا و جیهانگیری سهرمایهداری هاشم ساڵح له عهرهبییهوه: ههورامان وریا قانع ژان زێگلهر (لهدایكبووی ساڵی 1934) یهكێكه لهو فهیلهسوفانهی لهم سهردهمهماندا، خاوهنی ویژدانێكی گهورهیه. ئهو لهیهك كاتدا فهیلهسوف و بهرپرسێكی سیاسی و نائیبێكی سویسریه. ههروهها ئهو فهرمانبهرێكی گهورهی جیهانییه، چونكه بۆ ماوهی ههشت ساڵ (2000-2008)، بڕیاردهری نهتهوه یهكگرتووهكان […]
خوێندنەوەی: سەردەم “ئەوەنەی لە بیرم بێ، ڕۆژی نۆی جەنیوەریی ١٨٩٠، لە پۆستی کارمەندی هەفتەنامەی ‘ڤێلت بوونە”یا لە بەرلین هاتمە دنیاوە. لە یەکێک لە ڕۆژنامە ناوخۆییەکانا نووسیبوویان باپیرانم لەسەر درەختەکان دائەنیشتن و پەنجەیان ئەکرد بە لووتیانا. من خۆم ئارام و ئاسوودە لە پاریس ئەژیم، هەموو ڕۆژێکیش دوای نانخواردن، نیوسەعاتێک لەگەڵ دوان لە هاوڕێکانم یاریی کاغەز […]
دەنگگەلێک لە نیشتمانی ترسەوە خوێندنەوەی کۆمەڵەچیرۆکی “وەرزەکانی بەرزەخ” بەختیار حەمەسوور خوێندنەوەی هەر کۆمەڵەچیرۆکێک واتای ئاشنابوونە بە کۆمەڵێک ئەزموون، کە ئەگەر وەرگێڕەکەی بە شارەزایی و لێهاتووییەوە کاری هەڵبژاردن و وەرگێڕانی بۆ ئەنجام دابێت، ئەوا خوێنەر وێڕای چێژی جوانیناسانەی زمان و چیرۆکەکان، هاوکات ئاشنای کۆمەڵێک شێواز و تەکنیک و ئاستی جیا جیاش دەبێت لە گێڕانەوە و گۆشەنیگا. […]
پاش جەنگ، باخەوانی گوڵ خوێندنەوەی ڕۆمانی “سێ ئەسپ” خوێندنەوەی: سەردەم دوو جۆر لە ئەدەبیات سەبارەت بە جەنگ هەن، ئەدەبیاتێکیان ئەوەیە ڕاستەوخۆ کار لەناو جەرگەی جەنگدا دەکات و ئەو وێرانکارییە دەنووسێتەوە، دەچێتە دووتوێی تەقوتۆق و دەنگی تۆپ و فڕەی فڕۆکە و گیزەی گوللە، کەوتنی بەسەریەکدا هەڵچنراوی تەرم و ئاهی بریندار و قوڵپە و خوڕەی خوێنی لەبەرڕۆیشتوو، […]
كچه نا شهرعییهكهی فرانسۆ میتێران: باوكم حهز و ئارهزووی ئهدهبیاتی تیاچاندم و له عهرهبییهوه: باوكی پایان كچه نا شهرعییهكهی فرانسوا میتێران، سهرۆكی كۆچكرووی فهرهنسا: “مازارین پێنجۆ”ی فهیلهسوف و ڕۆماننووس، له چاوپێكهوتنێكیدا لهگهڵ رۆژنامهی الشرق الاوسط، كه به بۆنهی دهرچوونی ڕۆمانه نوێیهكهی “ساڵۆنی مهساجكردن/ صالون المساج” لهگهڵیدا سازكرابوو، رایگهیاند گرنگی و بایهخدانی باوك و دایكم به […]
شیعری گۆران و چەمکی ئیمەیجیزم ڕانانی: سەردەم بابەتی ئەم کتێبە، لێکۆڵینەوەیەکی ورد، قووڵ و فرەڕەهەندی ئەدەبییە سەبارەت بە شیعری یەکێک لە فیگۆرە مەزن و قوتابخانە نوێگەرەکانی شیعری کوردی، ئەویش (گۆران)ی شاعیرە، شاعیرێک کە بەرەبەیانێکی نوێی لە قۆناغی شیعری کوردی دەست پێ کرد و بە دوایدا نەوە لە دوای نەوە، لەسەر ڕێچکە و شێوازە داهێنەرانە […]
باوکی ناو یادداشتەکان خوێندنەوەی “ساڵێک لەگەڵ کیژۆڵەکەم” خوێندنەوەی: سەردەم “لە مانگی هەشتی ساڵی ٢٠٠٨دا، دوای شەش ساڵ پێوەندیی خۆشەویستی لەگەڵ ‘لیسا’ی هاوڕێمدا، کچێکی قژڕەشی چاوشین، هاتە ژیانمانەوە. لەدایکبوونی ئەو کۆرپەیە هەموو ڕەوشی ژیانمانی لە بنەڕەتەوە گۆڕی، لەپڕ خۆمانمان لە بارودۆخێکی جودای ژیانی ڕۆژانەماندا بینییەوە. بۆ یەکەم جار هەستم بە لێپرسراوی بەرامبەر بە ژیانی […]
بهناوبانگترین وهرگێڕی ئهدهبی مۆدرێنی عهرهبی گهنجینهی بیرهوهرییهكانی دهكاتهوه ڕهشا ئهحمهد له عهرهبییهوه: باوكی ڕهههند دێنیس جۆنسۆن دهیڤز (1922-2017) یهكێكه لهو وهرگێڕانهی زۆرترین خزمهتی گهورهی پێشكهش به ئهدهبی عهرهبی كردووه. ئهو بهدرێژایی 70 ساڵ، ههوڵیداوه نموونهی ئهم ئهدهبه، بهو پهڕی ئهمانهت و لێهاتووییهوه، بگوازێتهوه بۆ خوێنهری ئینگلیزی له سهرتاپای جیهاندا. بهرههمی ههوڵهكانی بریتییه له زیاد له […]
ژیاننامهیهكی نوێی ژان ژاك ڕۆسۆ.. ڕۆمانهكهی ئاشكرا دهكات نووسینی: هاشم ساڵح و له عهرهبییهوه: باوكی پایان دواجار ژیاننامهیهكی نوێی ژان ژاك ڕۆسۆ بڵاوبوهوه، نووسهرهكهی ڕیمۆن ترۆسۆن-ه، كه یهكێكه له پسپۆڕه گهورهكانی سهردهمی رۆشنگهری، له زانكۆی برۆكسلی ئازاد مامۆستای ئهدهبیاتی فهرهنسییه، ئهندامی “ئهكادیمیای شاهانهی بهلجیكایه”. كتێبهكانی دهربارهی فهیلهسوفانی ڕۆشنگهریی، بۆ ههمو توێژهرانی خۆرههڵات و […]
ژیاننامە لە ڕێی دیالۆگەوە خوێندنەوەی “ئەڵماس و خۆڵەمێش؛ میخائیل باختین لە گفتوگۆیەکدا” بەختیار حەمەسوور هونەری گفتوگۆ یەکێکە لە هونەرە تایبەتەکان، کە کەسی پرسیارساز دەتوانێت نووسەر یان هونەرمەند بدوێنێت، بە جۆرێک کە بەشێکی بەرچاو لە دیدگا و ڕوانی ئەو کەسە بۆ نووسین و هونەرەکەی بزانین، هاوکات خودی گفتوگۆکەش بە ئاراستەیەکدا ببرێت کە شێوە بیرەوەریی و ژیاننامەیەک […]
تەنیایی وەک تێما خوێندنەوەیەک بۆ ڕۆمانی “مەتەڵۆکەی تەنیایی” خوێندنەوەی: سەردەم ڕۆمان ئەو کەناڵ و ئیمکانە گرنگەیە کە دەتوانێت بچێتە دووتوێی پاژ و بڕگە جیاوازەکانی مرۆڤ و لەوێوە ببێتە دەرخەری ئەو دۆخانە و تایبەتمەندییەکانیان، کارێک کە ژانری ڕۆمان دەتوانێت بیکات، ڕەنگە بە زۆر ژانر و مژاری تر نەکرێ، ڕۆمان دەتوانێت ببێت بە پانتاییەک بۆ دەرخستنی خەمە […]
ڕامبۆ… گهورهترین كودهتا بهسهر شیعری فهرهنسیدا ئهم هاوینه، چێژێكی زۆرم له خوێندنهوهی ژیاننامهی ڕامبۆ وهرگرت كه “جان جاك لۆڤریر”ی توێژهر نووسیویهتی. ئهمه قهبهترین ژیاننامهیه تا ئێستا لهسهر ئهم شاعیره نووسرابێت، چونكه لاپهڕهكانی زیاد له ههزار و دوو سهد لاپهڕهی قهباره گهورهیه! ههر له سهرهتاوه مرۆڤ مافی ئهوهی ههیه ئهم پرسیاره بكات: ئایا دهربارهی ڕامبۆ، هیچ […]
گۆرانی بۆ خۆشەویستی و جوانی لەنگەرێک لە کەناری “سپیارەی سترانە ئاشقانەکانی ویلیام بلەیک” بەختیار حەمەسوور دەکرێت سەرەتا بەو پرسیارە گرنگە دەست پێ بکەین، کە ئاخۆ وەرگێڕانی شیعر لە زمانە جیاوازەکانەوە چەند گرنگە بۆ ئەدەبی کوردی و چەندیش دەتوانێت کاریگەریی لەسەر دنیابینیی نووسەر و شاعیری کورد دابنێت؟ بێگومان وەرگێڕان پڕۆسەیەکی هێجگار گرنگە و وەک دەڵێن پردی […]
قهیرانی نووسهرانی ئۆكرانیا و روسیا… ئایا دهكرێت له زهمهنی جهنگدا دایهلۆگ بكرێت؟ ئایا دهكرێت له نێوان نووسهرانی ههردوو بهرهی جهنگ، دایهلۆگ و گفتوگۆ بێته ئاراوه؟ ئهمه ئهو پرسیاره بوو، دواههمین ڤیستیڤاڵ بۆ ئهدهبی جیهان ههژاندی، ڤیستیڤاڵێك یانهی قهڵهمی ئهمریكی (PEN America) ڕێكیخستبوو. ههژاندنهكه ئهو كاته ڕوویدا كه ڕێكخراوه ئهمریكییهكه، بۆ بهشداریكردن لهو ڤیستیڤاڵهی ڕێكیخستبوو، […]
کنوت هامسوون و رۆمانى پان رانانی: ئاکۆ کەریم ماعروف یانەى کتێبى نەرویجى ئاماژەى بۆ ئەوە کردووە (پان) لە میسۆلۆجیاى یۆنانیدا خوداوەندى کێوو دارستان و وروژاندنى ئارەزووە، ئەم خوداوەندە تەنیاو رەوەند بەنێو سرووشتى ئازاددا دەگەڕێ و بە تاسەوە لەنێو چیاو چۆڵ و دارستاندا برەو بە گیان و ئاوەزى خۆى دەدات و فلووت دژەنێت. ئەم خوداوەندە […]
ڕۆمانی تواوە وەک یەکەمین ئەزموونی نووسەرێکی گەورە ڕانانی: ئیدریس عەلی ئەو ئەدەبەی بە قووڵی و چڕی، هونەریانە و بە تەکنیکی بەرز کار لەناو پنت و پانتایی ڕووبەرێکی فراوانی ژیانی کۆمەڵایەتی و واقیعدا دەکات، ئەدەبێکە توانای ئەوەی هەیە بە خێرایی بچێتە پێشەوە و زەمەن و سەردەمەکان بە ئاسانی ببڕێت، بێگومان لە دونیای ئەدەبیاتدا نموونەگەلێکی ئەوتۆ لەبەردەستدان […]
ئەمە لە دێرسیم ڕووی دا کتێبێک لەبارەی چیرۆکە خوێناوییەکانەوە ڕانانی: ئیدریس عەلی یەکێکی تر لە کتێبە باش و ناوازەکانی دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم، بریتییە لە کتێبی (ئەمە لە دێرسیم ڕووی دا) بابەتی ئەم کتێبە مێژووییە و لە زاری قوربانییەکانەوە، چیرۆکی تراژیدی و مەرگەسات و قەتلوعامی خەڵکی سادە و سیڤلی دێرسیم دەگێڕێتەوە بە دەستی […]
دۆخی تەنگەژەی نووسین خوێندنەوەی کتێبی “تراژیدیای نووسەرانی ڕووس” بەختیار حەمەسوور نووسین لە سەردەمی دەسەڵات و حزبی دیکتاتۆردا کارێکی مەترسیدارە، مەترسیدار تا ئەو ڕادەیەی کە دەکرێت گیانی لەپێناودا بسەنرێت، ئەم ئەزموونە بۆ ئێمە و دنیای ئێمە نامۆ نییە، ئێمە لەو چەشنە ئەزموونانەمان پێشتر کردووە و لەو پێناوەشدا نووسەرانمان وێڕای ئەوەی کە ژیانیان دووچاری […]
لە سلێمانی لە ساڵانی ١٩٩٨–١٩٩٩ دامەزراوە. زیاتر لە ١٥٠٠ ناونیشانی کتێب بە زمانی کوردی، عەرەبی و ئینگلیزی چاپ کردووە. لە باشترین کاتەکانی خۆی، هەزارە هاوپەڕی کتێب بە هەوارەکانی تاک بڵاو دەکەوێت و لە ماوەی چەند مانگێكدا دەفرۆشرێت.
